*ຕາມການບອກເລົ່າຂອງເຖົ້າແກ່ໍເຜົ່າອາຄາຢູ່ພາຍໃນບ້ານອາໂນ ເມືອງຫລາ ແຂວງອຸດົມໄຊ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ຕົ້ນກໍາເນີດດັ່ງເດີມຂອງເຜົ່າອາຄາກຸ່ມນີ້ແມ່ນຍົກຍ້າຍມາຈາກປະເທດຈີນ ເຂົ້າມາປະເທດຫວຽດນາມ ແລະ ຕ່ໍມາໃນປີ 1882 (129 ປີຜ່ານມາ) ໄດ້ຍົກຍ້າຍມາຢູ່ປະເທດລາວ ຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ. ບ້ານດັ່ງກ່າວໄດ້ໃສ່ຊື່ອາໂນ ຍ້ອນວ່າຫົວໜ້າກຸ່ມເຈ້ົາກົກເຈົ້າເລົ່າ ຜູ້ທີ່ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນເຜົ່າອາຄານັ້ນລາວຊື່ວ່າ ທ້າວ ອາໂນ ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນຈຳນວນ 40 ຄອບຄົວ ມາອາໄສຢູ່ບ້ານແຫ່ງນີ້, ຫລັງຈາກ ທ້າວ ອາໂນ ໄດ້ເສຍຊີວິດ ຈຶ່ງໃສ່ຊື່ບ້ານວ່າ ບ້ານອາໂນ ຈົນເຖິງທຸກວັນນີ້. ຢູ່ຕໍ່ມາກໍໄດ້ມີປະຊາຊົນເຜົ່າອາຄາກຸ່ມບ້ານອື່ນໆມາອາໄສຢູ່ນຳປັດຈຸບັນຈຳນວນປະຊາກອນກຸ່ມອາຄາກໍໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນເລື້ອຍໆ.

     ບ້ານອາໂນ ເປັນບ້ານເຜົ່າອາຄາຕັ້ງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນອອກຂອງ ເມືອງຫລາຫ່າງຈາກຕົວເມືອງປະມານ 32,5 ກິໂລແມັດ (ເສັ້ນທາງເຂົ້າຫາບ້ານສາມາດທຽວໄດ້ 2 ລະດູເປັນທາງດິນແດງອັດແໜ້ນ, ບາງບ່ອນມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນໄລຍະລະດູຝົນ). ບ້ານອາໂນ ມີຊາຍແດນຕິດກັບບັນດາບ້ານຕ່ໍໄປນີ້ຄື: ທິດເໜືອຕິດກັບບ້ານຫົວແກ້ງ, ທິດໃຕ້ຕິດກັບບ້ານແສນຫລວງ, ບ້ານກີ່ວທາກ, ເມືອງຂວາ ແຂວງຜົ້ງສາລີ, ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບບ້ານໄກໃຕ້ ແລະ ທິດຕາເວັນຕົກ ຕິດກັບບ້ານຫ້ວຍຈ່າຍ. ສຳລັບທ່າແຮງຕົ້ນຕໍຂອງບ້ານແມ່ນວັດທະນະທຳຂອງເຜົ່າອາຄາ ທີ່ມີເອກະລັກແຕກຕ່າງຈາກເຜົ່າອື່ນທີ່ສ້າງຄວາມສົນໃຈຂອງນັກທ່ອງທ່ຽວທ່ີໄດ້ມາພົບເຫັນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນການແຕ່ງກາຍຂອງຊົນເຜົ່າ, ວິຖີການດຳລົງຊີວິດຂອງຊົນເຜົ່າດັ່ງກ່າວ. ບ້ານອາໂນ ມີປະຊາກອນທີ່ອາໄສຢູ່ ຈຳນວນ 129 ຄອບຄົວ, 152 ຄົວເຮືອນ, 934 ຄົນ (ຍິງ 450 ຄົນ), ພາສາຂອງເຜົ່າອາຄາມີສຳນຽງຄ້າຍຄືກັບພາສາຈີນ ແລະ ມົ້ງ. ສ່ວນອາຊີບຕົ້ນຕໍແມ່ນປູກເຂົ້າ (ໄຮ່), ຄ້າຂາຍ, ລ້ຽງສັດ ແລະ ເຮັດການບໍລິການອື່ນໆ. ເຜົ່າອາຄານັບຖືສາສະໜາຜີ, ມີການນຸ່ງ ຖືແຕກຕ່າງກັບເຜົ່າອື່ນໆ ແລະ ຍັງມີເອກະລັກທີ່ມີຄວາມໝາຍແຕກຕ່າງກັນໂດຍສະເພາະຢູ່ດ້ານຫລັງຂອງຜ້າຄຽນຫົວ (ໝວກ) ຊຶ່ງມີ 4 ຮູບແບບຄື: ຮູບລັກສະນະມີໝາກປັດຮ້ອຍຍາວລົງມາແມ່ນໝາຍ ເຖິງຍັງໂສດ, ຮູບສາມແຈແມ່ນແຕ່ງງານແລ້ວ, ຮູບສີ່ແຈແມ່ນແມ່ຮ້າງ,  ຮູບວົງມົນແມ່ນແມ່ໝ້າຍ. ບຸນປີໃໝ່ຂອງເຜົ່າອາຄາແມ່ນຈັດຂຶ້ນທຸກໆເດືອນມັງກອນຂອງທຸກປີ, ບຸນກິນເຂົ້າໃໝ່ ຈັດຂຶ້ນທຸກໆເດືອນກັນຍາ, ບຸນປະຕູໂຂງ (ບຸນລ້ຽງຜີ) ຈັດຂຶ້ນທຸກໆເດືອນພຶດສະພາ.

ໂດຍ:ມາລີດາ ແຫລ່ງຂໍ້ມູນຈາກແຂວງ ອຸດົມໄຊ

KPL